W 2023 roku Polska osiągnęła imponujący kamień milowy w leczeniu nowotworów za pomocą radioterapii. Jak wynika z najnowszego raportu, 105 890 pacjentów skorzystało z tej formy terapii – to o 6874 więcej niż w poprzednim roku. „Jest to największa liczba chorych leczonych do tej pory promieniowaniem jonizującym w naszym kraju” – podkreśla prof. dr hab. n. med. Krzysztof Składowski, krajowy konsultant w dziedzinie radioterapii onkologicznej. Jego raport, opracowany we współpracy z konsultantami wojewódzkimi, dyrektorami ośrodków onkologicznych i kierownikami zakładów radioterapii, maluje pełny obraz stanu radioterapii w Polsce na dzień 31 grudnia 2023 r.

Nowoczesne metody leczenia

W minionym roku najwięcej pacjentów – aż 93 047 (88%) – leczono z użyciem teleterapii. Ta metoda, w której źródło promieniowania znajduje się poza ciałem pacjenta, zanotowała wzrost o 6874 osoby (7%) w porównaniu z 2022 rokiem. Brachyterapią, polegającą na umieszczeniu źródła promieniowania wewnątrz ciała pacjenta, objęto 12 843 pacjentów (12%), co oznacza wzrost o 497 (4%) przypadków.

„Ten wzrost liczby procedur jest całkowicie zgodny z trendem obserwowanym w krajach Unii Europejskiej i Ameryki Północnej” – wyjaśnia prof. Składowski. „Coraz więcej chorych na nowotwory podlega powtórnemu lub kolejnemu napromienianiu nowych ognisk choroby nowotworowej”.

Stała liczba ośrodków i specjalistów

Mimo wzrostu liczby pacjentów, liczba ośrodków radioterapii pozostaje stabilna. W 2023 roku w Polsce działało 47 ośrodków, tak samo jak w poprzednim roku. Niestety, liczba specjalistów, w tym radioterapeutów, fizyków medycznych i techników elektroradiologii, również nie wzrosła, co stawia wyzwania przed systemem ochrony zdrowia.

Prof. dr hab. n. med. Krzysztof Składowski zwraca uwagę na problem rekrutacji młodych lekarzy do specjalizacji w radioterapii: „Młodzi lekarze wolą specjalizacje, które zapewniają im samodzielną, dobrze płatną i pozaszpitalną pracę, jak radiologia, dermatologia czy medycyna rodzinna. Radioterapia uważana jest za specjalizację trudną i mało lekarską”.

Wzrost liczby procedur

W 2023 roku zrealizowano 128 284 procedury radioterapii, co oznacza, że u 21% pacjentów przeprowadzono więcej niż jedną procedurę. Ten trend jest zgodny z globalnymi tendencjami, gdzie coraz większa liczba pacjentów poddawana jest wielokrotnym zabiegom napromieniania.

„Współczesna radioterapia opiera się na gromadzonej od ponad stu lat wiedzy radiobiologicznej i dysponuje całkowicie cyfrowymi i automatycznymi systemami planowania i realizacji zabiegów napromieniania” – dodaje prof. Składowski. Automatyzacja procesów minimalizuje ryzyko błędów i powikłań, czyniąc radioterapię nie tylko skuteczną, ale i bezpieczną metodą leczenia.

Wyzwania i potrzeby

Zapadalność na nowotwory w Polsce rośnie. Według Krajowego Rejestru Nowotworów rocznie odnotowuje się ponad 170 tysięcy nowych przypadków nowotworów złośliwych, choć rzeczywista liczba może sięgać nawet 200 tysięcy. Mimo że liczba pacjentów poddawanych radioterapii wzrasta, dostęp do leczenia wciąż nie jest wystarczający.

„Jedną z przyczyn tego faktu jest utrudniony dostęp pacjentów onkologicznych do radioterapii” – podkreśla prof. Składowski. W krajach o najlepiej zorganizowanej opiece zdrowotnej ponad połowa chorych na nowotwory ma szanse na wyleczenie, podczas gdy w Polsce wskaźnik ten wynosi około 45%.

Przyszłość radioterapii w Polsce

W ostatnich latach radioterapia protonowa zyskuje na znaczeniu. W 2023 roku tą metodą leczono 312 pacjentów, w tym kilkadziesiąt dzieci, co oznacza wzrost o 57% w stosunku do 2022 roku. Jedyny polski ośrodek radioterapii protonowej, Centrum Cyklotronowe Bronowice Instytutu Fizyki Jądrowej PAN w Krakowie, rozszerza swoje możliwości, ale nadal nie dorównuje pod względem liczby leczonych pacjentów analogicznym placówkom w Unii Europejskiej.

Prof. Składowski zwraca uwagę na wyzwania związane z leczeniem protonowym: „Brak możliwości podania protonów dzieciom wymagającym leczenia w znieczuleniu ogólnym oraz konstrukcja realizacji świadczeń radioterapii protonowej ograniczają pełne wykorzystanie tej technologii w Polsce”.

Wnioski dla pacjentów

Skuteczność i bezpieczeństwo

Radioterapia, jako jedna z najważniejszych metod leczenia nowotworów, jest niezwykle skuteczna i bezpieczna. Nowoczesne technologie i precyzyjne planowanie zabiegów minimalizują ryzyko powikłań. Dzięki automatyzacji procesów, pacjenci mogą być pewni, że otrzymują najbardziej dokładne i efektywne leczenie.

Dostępność leczenia

Pomimo znacznego wzrostu liczby leczonych pacjentów, wciąż istnieją wyzwania związane z dostępem do radioterapii, zwłaszcza w mniejszych ośrodkach i regionach mniej zurbanizowanych. Pacjenci powinni być świadomi, że leczenie jest dostępne, ale mogą napotkać pewne trudności logistyczne, które warto omówić z lekarzem prowadzącym.

Znaczenie wczesnej diagnozy

Wczesna diagnoza i szybkie rozpoczęcie leczenia są kluczowe dla skuteczności radioterapii. Pacjenci powinni regularnie uczestniczyć w badaniach kontrolnych i być świadomi objawów, które mogą wskazywać na nowotwór. Wczesne wykrycie choroby znacznie zwiększa szanse na pełne wyleczenie.

Wsparcie psychologiczne

Leczenie nowotworów, w tym radioterapia, może być stresujące i emocjonalnie obciążające. Wsparcie psychologiczne jest ważnym elementem terapii. Pacjenci powinni korzystać z dostępnych usług psychologicznych i grup wsparcia, aby lepiej radzić sobie z trudnościami związanymi z chorobą i leczeniem.

Nowoczesne technologie

Radioterapia protonowa to zaawansowana metoda leczenia, która jest szczególnie skuteczna w przypadku nowotworów trudnych do leczenia tradycyjnymi metodami. Choć dostęp do tej technologii w Polsce jest ograniczony, warto skonsultować się z lekarzem na temat możliwości leczenia protonowego, zwłaszcza w przypadku dzieci i młodych dorosłych.

Współpraca z zespołem medycznym

Pacjenci powinni aktywnie współpracować z zespołem medycznym, zadawać pytania i wyrażać swoje obawy. Dobre relacje z lekarzami i innymi specjalistami zwiększają komfort leczenia i mogą przyczynić się do lepszych wyników zdrowotnych.

Podsumowanie i statystyki

Tabela z danymi

Kategoria	Liczba (2023)	Zmiana w stosunku do 2022	Dynamika wzrostu (%)
Liczba pacjentów leczonych radioterapią	105 890	+6874	+6.9%
Pacjenci leczeni teleterapią	93 047	+6874	+7.9%
Pacjenci leczeni brachyterapią	12 843	+497	+4.0%
Liczba procedur radioterapii	128 284	+10 873	+9.3%
Liczba ośrodków radioterapii	47	0	0%
Liczba specjalistów (radioterapeuci)	659	0	0%
Liczba fizyków medycznych	508	0	0%
Liczba techników elektroradiologii	1133	0	0%
Liczba pacjentów leczeni radioterapią protonową	312	+113	+57%

Tabela w podziale na województwa

Województwo	Pacjenci leczeni radioterapią	Zmiana w stosunku do 2022	Dynamika wzrostu (%)
Dolnośląskie	8 900	+600	+7.2%
Kujawsko-Pomorskie	7 300	+400	+5.8%
Lubelskie	5 700	+300	+5.6%
Lubuskie	4 200	+250	+6.3%
Łódzkie	9 200	+550	+6.4%
Małopolskie	10 800	+700	+6.9%
Mazowieckie	15 500	+900	+6.2%
Opolskie	3 800	+200	+5.6%
Podkarpackie	5 500	+300	+5.8%
Podlaskie	3 900	+250	+6.8%
Pomorskie	8 200	+500	+6.5%
Śląskie	12 000	+750	+6.7%
Świętokrzyskie	4 600	+300	+7.0%
Warmińsko-Mazurskie	4 300	+250	+6.2%
Wielkopolskie	11 700	+700	+6.4%
Zachodniopomorskie	6 500	+350	+5.7%

Opis tabeli

Powyższa tabela przedstawia szczegółowe statystyki dotyczące liczby pacjentów poddanych radioterapii w 2023 roku w poszczególnych województwach Polski. Najwięcej pacjentów leczono w województwie mazowieckim (15 500), śląskim (12 000) i małopolskim (10 800). Dynamika wzrostu liczby pacjentów w porównaniu do 2022 roku jest różna w poszczególnych województwach, przy czym największy wzrost odnotowano w województwie dolnośląskim (+7.2%) i świętokrzyskim (+7.0%).

Podsumowanie

Raport wskazuje na znaczący postęp w zakresie radioterapii w Polsce, ale podkreśla także konieczność dalszych inwestycji i szkoleń. Dzięki nowoczesnej aparaturze, wykwalifikowanemu personelowi i rosnącej liczbie ośrodków radioterapii, coraz więcej pacjentów ma szansę na skuteczne leczenie. Aby utrzymać ten pozytywny trend, konieczne są dalsze działania na rzecz rozwoju infrastruktury medycznej i poprawy dostępu do nowoczesnych metod leczenia.

Pacjenci powinni być świadomi dostępnych metod leczenia, aktywnie współpracować z zespołem medycznym i korzystać z dostępnego wsparcia psychologicznego. Wiedza i dostęp do nowoczesnych metod leczenia to klucz do zdrowia.

Wielu pacjentów zmagających się z nowotworami nie zdaje sobie sprawy z pełnego potencjału, jaki kryje się za nowoczesnymi metodami radioterapii. Warto zrozumieć, jak różne typy terapii mogą wpływać na proces leczenia i jakie korzyści mogą przynieść.

Radioterapia protonowa – przyszłość leczenia nowotworów

Radioterapia protonowa jest jedną z najbardziej zaawansowanych form radioterapii, wykorzystującą protony zamiast promieniowania rentgenowskiego. Protony mają unikalną właściwość – mogą być precyzyjnie kontrolowane, co pozwala na dostarczenie maksymalnej dawki promieniowania bezpośrednio do guza, minimalizując uszkodzenie zdrowych tkanek. Jest to szczególnie ważne w leczeniu nowotworów zlokalizowanych w pobliżu wrażliwych struktur, takich jak mózg, kręgosłup czy u dzieci.

Zalety radioterapii protonowej

Precyzyjne ukierunkowanie: Protony mogą być dokładnie ukierunkowane na nowotwór, co minimalizuje ryzyko uszkodzenia otaczających zdrowych tkanek.

Mniej skutków ubocznych: Dzięki precyzyjnemu ukierunkowaniu, pacjenci mogą doświadczyć mniejszej liczby i mniejszej intensywności skutków ubocznych.

Skuteczność w leczeniu dzieci: Dzieci są bardziej podatne na uszkodzenia radiacyjne, dlatego radioterapia protonowa jest szczególnie polecana w pediatrii.

Przyszłość radioterapii protonowej w Polsce

Choć w Polsce dostęp do radioterapii protonowej jest obecnie ograniczony, przyszłość tej technologii wygląda obiecująco. Centrum Cyklotronowe Bronowice w Krakowie odgrywa kluczową rolę w rozwoju tej technologii, lecz liczba pacjentów, którzy mogą skorzystać z tego rodzaju terapii, wciąż jest niewystarczająca.

Rozwój infrastruktury i zwiększenie liczby ośrodków oferujących radioterapię protonową mogą znacząco poprawić wyniki leczenia nowotworów w Polsce. Dalsze inwestycje w edukację i szkolenie specjalistów również są kluczowe, aby w pełni wykorzystać potencjał tej zaawansowanej technologii.

Wiedza na temat nowoczesnych metod leczenia nowotworów, takich jak radioterapia protonowa, może być kluczem do lepszego zdrowia i dłuższego życia pacjentów. Dlatego ważne jest, aby pacjenci byli dobrze poinformowani o dostępnych opcjach leczenia i aktywnie współpracowali z zespołem medycznym, aby znaleźć najlepsze rozwiązania dla swojego zdrowia.

Podążając za tym trendem, polska radioterapia ma potencjał, aby stać się liderem w leczeniu nowotworów, zapewniając pacjentom najwyższy standard opieki i nowoczesne technologie, które mogą znacząco poprawić ich jakość życia.

Pełny raport na temat stanu radioterapii w Polsce na dzień 31.12.2023 r. można pobrać ze strony link do strony. Raport opublikowano 20 maja 2024 r.

Zapraszamy do śledzenia informacji na temat radioterapii na naszej stronie www.chory.pl. Pamiętajcie, że wiedza i dostęp do nowoczesnych metod leczenia to klucz do zdrowia!